Συνεντευξη στην Κατερίνα Θεοφίλη για το περοδικό ΑΛΕΞΙΣΦΑΙΡΟ

 Ο ποιητής

ΣΤΑΥΡΟΣ ΜΙΧΑΣ σε διάλογο με την ΚΑΤΕΡΙΝΑ Ν. ΘΕΟΦΙΛΗ

«Το γεμάτο φαντάσματα ταξίδι δε λέει να τελειώσει σ' αυτήν την ερήμωση των καρδιών και των πνευμάτων... Κανείς δεν ακούει;»

Κ.Θ.: «Μια νύχτα/με το περίστροφο/άνοιξε μια πόρτα στο μυαλό του/να ελευθερώσει τα όνειρα».

Η αυτοκτονία παίρνει διαστάσεις φυγής και διαφυγής και ταυτόχρονα γίνεται συμβολισμός των ανθρώπινων σχεδίων που συμπιέζονται μέσα σ' ένα κρανίο λογικής και συμβατικότητας.

Πόσο σας βρίσκει σύμφωνο η κρίση μου αφορμή του περιεκτικού αυτού ποιήματος σας, δώστεμας την κριτική σας για την πράξη της αυτοκτονίας...

Σ.Μ.: Συμφωνώ κι εγώ μαζί σας, αλλά συμπληρώνω ότι όλα τ' ανθρώπινα σχέδια δεν εξαρτώνται απ' τον άνθρωπο, αλλά κι από κάποιον άλλο ανθρώπινο βίο κι άλλους παράγοντες κι από εικόνες και καταστάσεις που δεν τις θέλουμε. Κάπου γράφω ότι «... είμαστε χρησιμοποιήσιμοι...». Κάποιοι μας αγόρασαν... κάποιοι κατοικούν στο μυαλό μας και μας κατευθύνουν σαν μαριονέτες... Στις «Σημειώσεις για την όραση» ο Jim Morrison γράφει: «Οι κύριοι. Γεγονότα συμβαίνουν πέρα απ ’ την επίγνωση ή τον έλεγχό μας. Άλλοι ζουν τις ζωές μας»... «Οι κύριοι μας κατευνάζουν με εικόνες. Μας δίνουν βιβλία, συναυλίες, γκαλερί, σώου, σινεμά. Με την τέχνη θολώνουν τα νερά και μας κάνουν να μη βλέπουμε τη σκλαβιά μας»...

Τώρα για την αυτοκτονία. Σίγουρα ο αυτόχειρας έχει προετοιμασθεί γι’ αυτό από καιρό ή τον προετοίμασαν... αλλά και οι εικόνες της ζωής που δεν θέλει, που δε ρωτήθηκε γι’ αυτές. Μια γρήγορη ανάληψη λοιπόν στους ουρανούς ή εκστατική διάλυση στην πρωταρχική ουσία του σύμπαντος ή και διαμαρτυρία... Όλοι μας έχουμε τον Προμηθέα μέσα μας.

Εγώ δε θα διάλεγα την αυτοκτονία για να δείξω την αηδία μου για τον κόσμο που κληθήκαμε να οικοδομήσουμε, θα προτιμούσα γελώντας σαρδώνια να καίγομαι, να καίγομαι σαν τα μυθικά κίτρινα ρωμαϊκά κεριά...

Κ.Θ.: Τα ποιήματά σας τα χαρακτηρίζει η συντομία, η εικόνα και μια διάθεση αυτοπεριθωριοποίησης που θά 9ταν μάλλον κοινότυπο να την εντάξουμε με κριτική ευκολία σε απαισιόδοξο ή αισιόδοξο ύφος. Θέλω να πιστεύω πως σ' αυτούς τους εξαθλιωμένους μας καιρούς, η πρόταση για αυτοπεριθωριοποίη-ση είναι περισσότερο πρόταση εσωτερικής δυνάμεως, πρόταση αυτογνωσίας κι αξιοπρεπούς στάσης ζωής.

Γνωρίστεμας τα χαρακτηριστικά του ποιητικού σας λόγου και μέσω αυτών την ψυχοσύνθεσή σας. Σ.Μ.: Πιστεύω ότι δεν είμαι ποιητής, γράφω όμως ποιήματα(;), ίσως ούτε και άνθρωπος, με τον τρόπο που θέλουν να συλλαμβάνουμε την έννοια άνθρωπος. Ο μεγάλος ποιητής και φίλος Μιχάλης Κατσαρός λέει κάπου: «τον άνθρωπο τον έχω σαν αν και θρο αλλά και πο. Αυτός ήταν ο θεός μου. Εγώ δεν υπήρξα ποτέ». Το πιο φτηνό πράγμα σήμερα είναι ο άνθρωπος. Δε θέλω να είμαστε αναλώσιμο υλικό για τους Άλλους, σκέφτομαι λοιπόν να γίνω ονειροταξιδευτής, περιστασιακός συναρμολογητής λέξεων, ένας κλέφτης της φωτιάς, φωνών, εικόνων, ψιθύρων εισηγουμένων και Αγγελομένων στον ουρανό. Ποιητής ανέμελων διαγαλαξιακών πνευματοταξιδιωτών. Τυχοδιώκτης, πειρατής, αντάρτης της ψυχής μέρα-νύχτα.

Κ.Θ.: « Όταν οπλοφορήσουν οι Άγγελοι/τότε θα πεθάνω ήσυχος.»

Αυτό το μικρό ποίημα με τα μεγάλα νοήματα γράφτηκε με την πρώτη κιόλας ανάγνωση στην «προβληματικά προβληματισμένη» μου συνείδηση.

Λοιπόν, μήπως πρέπει να πούμε αναλυτικότερα το γιατί πρέπει να οπλοφορήσουν οι Άγγελοι; Σ.Μ.: Η καταπίεση σωματική και ψυχική, οι φτωχοί κι οι πένητες, οι εκτοπισμένοι της ζωής, οι εξόριστοι, οι χαμένοι ταξιδιώτες Άγγελοι του κόσμου της θλίψης, ναι κάποτε θα οπλοφορήσουν, με τις ακτίνες του ήλιου να διώξουν τα σκότη. Ο Β. Marley έλεγε: «Όσο το σκέφτομαι τόσο πιο πολύ οργίζομαι/το ποτήρι ξεχείλησε...». «Αν είστε το μεγάλο δέντρο/είμαστε ο μικρός πέλεκυς/ο κοφτερός που θα σας κόψει...» Μπορεί κι οι θεοί του Καβάφη στο ποίημά του «η επέμβασις των Θεών» να κατέβουν. «Έρχονται πάντοτε οι Θεοί. Θα κατεβούνε από τις μηχανές των, και τους μεν θα σώσουν, τους δε βίαια, ξαφνικά θα τους σηκώσουν από την μέση· και σαν φέρουνε την τάξη θ' αποσυρθούν!...». Πάντως και στη μία και στην άλλη περίπτωση, επειδή το αναπόφευκτο επαναλαμβάνεται και η ιστορία, κοιτάζοντάς το, με μια ειρωνική ματιά σαν του Διογένη, λέω ότι θα πεθάνω ήσυχος. Δηλαδή επαληθεύ-εται η ανθρώπινη αδυναμία και ηλιθιότητα. Καληνύχτα σας.

Κ.Θ.: Θα ζητήσω και πάλι την ανάλυσή σας για ένα ποίημα που επίσης με εντυπώσιασε ως προς τον «μυστικό» και ποιητικά έξυπνο τρόπο που γαντζώνετε την ανθρώπινη «πραγματικότητα».

«Η νύχτα άρρωστη και βρώμικη/πλάγιασε στη σάπια πόλη/κι εμείς κοιμόμαστε υπνωτισμένοι/-κλεισμένοι στον ζωολογικό μας κήπο».

Σ.Μ.: Τι να αναλύσω. Κάτι το ύποπτο πρέπει να υπάρχει πίσω απ’ αυτόν τον αέναο κύκλο του πόνου, της αγωνίας, του έρωτα και του θανάτου, της μοναξιάς.

Αυτό που πρέπει να ξέρουμε ή να μάθουμε;.... Ότι ζούμε σ ’ έναν κόσμο προδομένο, έρημο, τραγικά αλλοτριωμένο, ξένο. Το γεμάτο φαντάσματα ταξίδι δε λέει να τελειώσει... σ’ αυτή την ερήμωση των καρδιών και των πνευμάτων... Κανείς δεν ακούει;...

Κ.Θ.: Θά θελα να μας γνωρίσετε το πρώτο — νομίζω — βιβλίο σας: « Έξοδος» για το οποίο δεν έχω προσωπική γνώμη μιας και δεν το έχω προμηθευτεί και φυσικά δεν το έχω, δυστυχώς, διαβάσει. Σ.Μ.: Την «ΕΞΟΔΟ» την έγραψα σαν φόρο τιμής για τη μνήμη, όπως λέω, των χαμένων φίλων μας James D. Morrison και Bob Μarley, που θεωρώ πνευματικούς μου δασκάλους, καταγράφοντας σ ' αυτή όλους τους σφυγμούς των οριζόντων της ερημιάς μας, για τον κλειστό και ακίνητο κόσμο, για την νηνεμία των αισθήσεων, την παγερή μοναξιά, τον κόσμο που βουλιάζει χωρίς οργή, χωρίς έκπληξη στο βούρκο του Σύμπαντος κι εμάς που θρηνούμε τον θάνατο της Αθωότητας του έρωτα και της Σοφίας... Κ.Θ.: Είσθεμέλος της Ενωτικής Πορείας Συγγραφέων που προεδρεύει ο ωραίος ποιητής και δραστήριος έως σατανικός εκδότης του περιοδικού: «Ομπρέλλα» Μάκης Αποστολάτος.

Είναι γνωστή η θέση μου για την... λογοτεχνική διάσπαση μέσω των πολλών — συχνά αν όχι πάντα κομματοποιημένων — σωματείων, που θέλουν την Ελληνική Κουλτούρα δουλική και κακομούτσουνη να υποκλίνεται στις όποιες «φαγάνες» προεδρεύουν (κι ας μου συγχωρέσει άλλο ένα «χτύπημα» ο φίλος μου Αποστολάτος). Να ρωτήσω λοιπόν αν είσθε υπέρ ή κατά της ενοποίησης των Ελληνικών Λογοτεχνικών Σωματείων.

Σ.Μ.: Σίγουρα είμαι υπέρ της ενωποίησης των Ελληνικών Λογοτεχνικών Σωματείων, για να σταματήσει αυτή η διάσπαση και η αιμορραγία, σ’ όλες της τις μορφές των δημιουργών (βλέπε λογοτεχνικές συντάξεις A, Β, Γ... κατηγορίας) και να πάψουν να υπάρχουν τα διάφορα «γκέτο» ή κλίκες στους λογοτέχνες και τη δημιουργία τους (μεγάλος ποιητής, μέτριος, μικρός και το λουρί της μάνας (βλέπε Κράτος).

Κ.Θ.: Τελευταία παρατηρώ μια αίσθηση θρησκοληψίας συνήθως στην ποίηση γυναικών και μ' όλο που προσπαθώ να περιορίζομαι στην τεχνοτροπία και λιγότερο στην θεματική του ποιήματος για να εκφέρω τον κριτικό μου λόγο, ομολογώ πως μου φέρνει μια εμμετική τάση το γεγονός.

Συχνά αναρωτιέμαι μήπως ευθύνεται γιαυτήν μου την αποστροφή το ότι είμαι άθεη και άθρησκη και κρίνω προκατειλημμένα ή πράγματι ένας ποιητής που προβάλλει τον θεό ως άλλοθι για την πλανητική εξολόθρευση και την ανθρώπινη εξαθλίωση, δενμπορείπαρά να είναι εγκεφαλικά ευνουχισμένος;

Σ.Μ.: Συμφωνώ απόλυτα μαζί σας και συμπληρώνω ότι ο παντοδύναμος Θεός είναι ο ζωντανός άνθρωπος. Γι’ αυτό διάλεξα το πιστεύω του Ν. Καρούζου από το βιβλίο του, «Λογική Μεγάλου Σχήματος», το οποίο και αποδέχομαι κι είναι και ένα είδος μνημοσύνου, γι’ αυτόν τον μεγάλο ποιητή: «Πιστεύω εις ένα ποιητήν εκτός ουρανού/φυγάς θεόθεν και αλήτης, Εμπεδοκλής/και επί της γης/εξόριστος πάνω στη γη...».

Συνεντευξη στην Κατερίνα Θεοφίλη για το περοδικό ΑΛΕΞΙΣΦΑΙΡΟ (1992)